Biogene aminen zijn stoffen die door de cellen van levende organismen aangemaakt worden. Biogene aminen zijn verbindingen in de voeding die bij mensen o.a. overgevoeligheidsreacties teweeg kunnen brengen, maar ook ons gedrag beïnvloeden. De klachten lijken op voedselallergieën, maar zijn dit niet. Bij biogene aminen speelt het immuunsysteem namelijk geen rol. Het zijn stikstofverbindingen die in de omzetting door micro-organismen in planten, dieren en mensen gevormd worden.
Sommige biogene aminen hebben functies die vergelijkbaar zijn met die van hormonen, anderen spelen een rol bij het functioneren van het zenuwstelsel, de darmmotoriek, het reguleren van de lichaamstemperatuur, het slaapritme en de activiteit van de hersenen.
Belangrijke biogene aminen zijn: adrenaline, dopamine, fenylethylamine, histamine, noradrenaline, putrescine, serotonine, tryptamine en tyramine.
Biogene aminen komen in veel voedingsmiddelen voor en worden gedurende de verwerking, de rijping (gisting, fermentatie) en de opslag (bederf) gevormd. Als het voedingsmiddel veel eiwitten bevat, zoals vis, kunnen er grote hoeveelheden biogene aminen worden gevormd.
Biogene aminen in voedingsmiddelen vormen normaal gesproken geen risico voor de mens, omdat het lichaam deze verbindingen zelf kan aanmaken en afbreken en zodoende kan compenseren voor van buitenaf aangevoerde biogene aminen. Bij de opname van grotere hoeveelheden of bij overgevoeligheid is dit mechanisme verstoord waardoor dan klachten kunnen ontstaan.
De klachten die kunnen ontstaan worden in de medische wereld pseudo-allergieën of PAR’s genoemd. Bij de pseudo-allergieën treedt een overgevoeligheidsreactie op voor biogene aminen, bijvoorbeeld voor histamine uit bepaalde voedingsmiddelen. Het lichaam raakt door de opname van deze verbindingen uit balans, waardoor het juist nog meer histamine gaat (vrij)maken. Hierdoor kunnen de klachten optreden zoals migraine, netelroos, astma of vochtophoping.
Histamine-voorraden liggen in het lichaam opgeslagen in de mestcellen. Bij bepaalde mensen met een erfelijke aanleg voor een allergie zijn deze mestcellen veel minder stabiel dan normaal, waardoor ze te snel histamine vrijmaken. Dit kan bijvoorbeeld al gebeuren door koude of warmte.
De instabiliteit van de mestcellen wordt door zg. histamine-liberatoren beïnvloed. Deze verbindingen zitten vaak gewoon in onze voeding.
Enzymen zorgen in het lichaam voor de afbraak van biogene aminen. Grote hoeveelheden biogene aminen kunnen deze enzymen echter niet aan, omdat ze vrijwel constant door bv. alcohol en nicotine, maar ook de aanwezigheid van biogene aminen zelf en medicijnen in hun werking geremd worden.
Klachten ontstaan wanneer het gehalte aan biogene aminen te hoog wordt. Ook is duidelijk dat drinken en roken de klachten doen toenemen, omdat dit de enzymen remt die de biogene aminen afbreken. Ook bepaalde medicijnen remmen de afbraak van biogene aminen doordat zij de werking van de enzymen mono- en diamine-oxadase volledig remmen. Daardoor worden de aminen in het maag-darmkanaal niet afgebroken met als gevolg dat ze in het lichaam terechtkomen. Ook in het lichaam worden ze nauwelijks afgebroken waardoor ze zich ophopen en klachten veroorzaken. De opname uit de voeding hoeft dan maar gering te zijn om klachten te veroorzaken.
Bij sommige mensen komt het voor dat genoemde enzymen door een genetisch defect ontbreken in het maag-darmkanaal of nauwelijks werkzaam zijn. Deze mensen kunnen maar weinig biogene aminen verdragen.
Biogene aminen in voeding
- Adrenaline: druiven en ananas
- Dopamine: bananen (8 mg/kg), avocado’s (4-5 mg/kg), druiven en ananas (1-2 mg/kg)
- Fenylethylamine: cacao, chocolade, bepaalde kaassoorten, worstsoorten, kip, vis, (bittere) amandelen en amandelolie
- Histamine: alcoholhoudende dranken, bonbons e.d, ananas, aardbeien, kippe-eiwit, granen, tomaten, papaya, varkensvlees, vis, schaaldieren, kreeft, krab, noten, amandelen, pinda’s.
Kruiden: basilicum, cayennepeper, dragon, eucalyptusolie, galanga (laos), gember, kaneel, foelie, kerrie, koriander, kruidnagelen (speculaas-, koek- en worstkruiden), lavas, majoraan, nootmuskaat, paprika, peterselie, sassefras (kauwgom, tandpasta, thee), selderij, knolselderij, tijm, venkel. Hulpstoffenadditieven zoals benzoëzuur:
Verontreinigingen/contaminanten zoals nitraat.
-
Noradrenaline: bananen (2 mg/kg), druiven, ananas (1-2 mg/kg), sinaasappels en rode pruimen.
-
Putrescine: komkommer, courgette en augurk.
-
Serotonine: Ananas, walnoten en bananen.
-
Tryptamine:(oude) kaas en vleeswaren.
- Tyramine komt vooral voor in oude kaas, vleeswaren, vis en groente.
Denk je dat je last hebt van biogene aminen? Neem dan eens een kijkje op de zuster website Histamine-Intolerantie.nl voor meer informatie of boek een consult.