De koude heeft ons land dan toch een beetje bereikt en de verkoudheidsvirussen slaan ons om de oren. Overal om me heen hoor ik mensen klagen over kou gevoelens, vermoeidheid en zware verkoudheid, ik zelf incluis. We kopen zakken vol sinaasappels en persen ons suf, onze winterse vrucht die ons zoveel plezier geeft, maar helpt versgeperst sinaasappel echt zo goed als de groentenboer ons vertelt? Ik ging voor jullie op onderzoek uit.
Herkomst
Allereerst wil ik kijken naar de herkomst van de sinaasappel, want seizoensgroenten en fruit zijn goed voor je, en dat geldt dan vooral voor fruit en groenten van de volle grond uit onze eigen omgeving. De sinaasappel komt niet van Hollandse bodem. Ik keek verder, ook de geschiedenis in om een beter beeld te krijgen wat nou werkelijk onze Hollandse seizoensproducten zijn. Het meeste van wat wij nu eten, is niet van Hollandse van oorsprong. Momenteel schrijf ik het begeleidende tekstboek bij de cursus De Grote Kruidenreis die ik in april ga geven, een boekwerk over de geschiedenis van kruiden, door dit onderzoek en het vele lezen over de geschiedenis van ons eten, denk ik nu na over de herkomst van de sinaasappel. Want je zou denken dat deze van origine uit Spanje en Italie kwam. Dat blijkt dus niet zo te zijn. De sinaasappel komt uit China. De naam sinaasappel komt van de oude naam voor China: Sina. De sina-appel. Onze sinaasappel blijkt bovendien een kruising te zijn van de mandarijn en de grapefruit. Deze kruising moet al 2300 jaar terug hebben plaatsgevonden, want de eerste vermelding van de sinaasappel in de Chinese literatuur stamt uit 314 v. Chr. en waarschijnlijk zijn de Portugese kooplieden in de 16e eeuw de eersten die de sinaasappel mee naar Europa brachten. De botanist John Parkinson schreef in zijn Paradisi in Sole, 1629 het volgende over de zoete sinaasappel: “A sort lately had come from Portugal, whither it came not many years since from China. This had the rind so pleasant and free from bitterness, that it may be eaten as well as the meat, which is sweet and it is the best kind to preserve whole.”
Naast de zoete sinaasappel die in supermarkten te koop zijn, zijn er ook andere varianten,
- De bloedsinaasappel, iets minder zoet dan de gewone sinaasappel met rood vruchtvlees. Deze werden vanaf de 15e eeuw gecultiveerd in Sicilie.
- De Sevilla sinaasappel, een bittere sinaasappel die voor marmelades wordt gebruikt. Werd voor het eerst gevonden in 10/11e eeuw in zuid Italie. In de 16e eeuw werd het in Nederland geintroduceerd en er zijn in kookboeken uit de 17e en 18e eeuw veel recepten te vinden met de bittere sinaasappel. Ook in de Mexicaanse keuken vind je recepten met de bittere Sevilla sinaasappel. De Spanjaarden brachten de sinaasappel mee naar Mexico en wordt sindsdien gebruikt. Er worden o.a. ceviches, salsa’s, marinades mee gemaakt. De Sevilla sinaasappel is moeilijk te verkrijgen, je kunt ze alleen in januari en februari vinden bij de betere groentenboer. Je kunt het sap vervangen door gelijke delen grapefruitsap, sinaasappelsap, limoensap en witte wijn azijn. Je schijnt van de bittere sinaasappel ook af te kunnen vallen. Het bevat de amfetamine metabolieten N-methyltyramine, octopamine en synephrine. Dat zijn stoffen die chemisch gezien gelijk zijn aan efedrine. De werkzame stoffen van de bittere sinaasappel werken doordat je bloedvaten vernauwen, je bloeddruk verhoogt en je hartslag versnelt. Artsen melden ondertussen wereldwijd gevallen van hartritmestoornissen, hartaanvallen, angina pectoris (een drukkend gevoel of pijn midden op de borst dat ontstaat doordat je hartspier onvoldoende bloed krijgt) en ischemische colitis (een ontsteking van de dikke darm, die ontstaat doordat deze onvoldoende zuurstof krijgt). Of het een goed idee is om het als afslankmiddel te gebruiken, betwijfel ik dus. In de Traditionele Chinese Geneeskunde wordt de bittere sinaasappel gebruikt tegen verlies van eetlust, bij verkoudheid en om gewicht te verliezen. Uitwendig gebruiken de Chinezen het nog steeds om schimmelinfecties te bestrijden.
- De navelsinaasappel, steviger dan de gewone sinaasappel en bij uitstek geschikt om uit de hand te eten. De schil is bitterder en als je hem zou persen krijgt het sap al snel een bittere smaak. Het is een vrij nieuwe sinaasappel, gecultiveerd in Brazilie, zo rond 1810.
de bloedsinaasappel uit Sicilie
Voedingswaarde
Naast veel vitamine C(64%ADH), bevat sinaasappel ook veel vitamine B soorten(tussen de 2 en 8% ADH) en klein beetje vitamine A en E. Betreft mineralen bevat het best wat calcium(4%ADH) en ook aardig wat kalium (4%ADH).
Dit laatste mineraal, kalium is voor de Chinese voedingsleer de reden om sinaasappels niet te gebruiken als vitamine C bron voor verkoudheden. Kalium heeft een afkoelende werking in het lichaam. En als je verkouden bent, let op het stukje ‘koud’ in het woord ‘verkouden’. Dan wil je dat je lichaam weer in evenwicht komt. Je moet dus warmte aan je lichaam toevoegen. Vruchten die groeien in warme tropische streken bevatten allemaal relatief veel kalium, dat is handig, want als het buiten warm is, wil je van binnen koel blijven. In de winter is dit dus niet het geval en zeker niet bij een verkoudheid. Verwarmend voedsel dus met veel vitamine C.
Wat is dus mijn conclusie? De sinaasappel is niet Nederlands en zal het ook nooit worden en wij worden geen Spanjaarden, Italianen of Chinezen. De sinaasappel als vitamine C bron is dus naar mijn idee en naar het idee van duizenden jaren Chinese geneeskunde, niet aan te raden.
Wat is goede voeding in de winter?
Je raad het al: Onze eigen Hollandse wintergroenten! Natuurlijk! Verwarmende Hollandse wintergroenten zijn o.a. boerenkool, knolselderij, spruiten, aardappelen, koolraap, bieten, pompoen, rode kool en wortels. De soorten met de meeste vitamine C zijn: spruiten, boerenkool, koolraap, zuurkool en groene kool. Dus geen sinaasappelsap, maar een lekkere zuurkoolstamppot!
Of neem een kop winterthee met verwarmende kruiden: kaneel, gember, kruidnagel. Het werkt erg goed.
Moet je dan helemaal geen sinaasappels meer eten? Want het klinkt niet logisch: Sinaasappels zijn rijp in december en januari, dus dan is ook de tijd om ze te eten. Ja, als je in de landen woont waar ze geteeld worden wel, daar is het vaak nog redelijk warm. In ons land en zeker als je conditie niet zo goed is en je je wat zwakjes voelt is het beter geen afkoelend fruit te eten in de winter. Je kunt wel sinaasappel samen met verwarmende kruiden als kaneel en kruidnagel gebruiken. Samen hebben ze dan een neutraal effect. Voel je je echter ook in de winter vaak erg verhit, dan kan de sinaasappel je afkoeling brengen, maar anders is mijn advies: niet doen.
bron: https://en.wikipedia.org/wiki/Orange_(fruit), zie voor andere bronnen de links in dit artikel.
[prisna-google-website-translator]